La Malsano de la Patro〔１〕

? ? Estis probable anta? pli ol dek jaroj, kiam en urbo S furoris la historio pri iu fama kuracisto:—

? ? 大約十多年前罷，Ｓ城〔２〕中曾經(jīng)盛傳過一個名醫(yī)的故事：

? ? La pago por lia vizito al paciento estis unu dolaro kaj kvardek cendoj, por ur?a vizito dek dolaroj, duoble por nokta vizito kaj plia duoblo por vizito ekster la urbon. Iunokte, filinon de iu familio ekster la urbo ektrafis dan?era malsano, kaj ili petis lian kuracon. ?ar li estis siatempe jam tiel ri?a ke li ne plu kondutis dece, do li rifuzis krom se oni promesis pagi cent dolarojn, kaj tion oni estis devigita konsenti. Tamen, alveninte li nur senzorge faris esploron kaj diris:

? ??他出診原來是一元四角，特拔十元，深夜加倍，出城又加倍。有一夜，一家城外人家的閨女生急病，來請他了，因為他其時已經(jīng)闊得不耐煩，便非一百元不去。他們只得都依他。??待去時，卻只是草草地一看，說道：

? ? “Nenio grava.”

?“不要緊的”，

? ? Skribinte preskribon, li prenis la cent dolarojn kaj foriris.

開一張方，拿了一百元就走。

? ? La familio de la malsanulino ver?ajne estis tre ri?a, ?ar la sekvantan tagon ili denove venis por peti lian reviziton.

? ? La mastro de la domo lin bonvenigis kun rideto anta? la pordo:

? ? “Hiera? vespere ni prenigis al ?i vian medikamenton, Doktoro”, li diris, “kaj ?i sentas sin multe pli bona, tial ni petas vian reviziton.”

那病家似乎很有錢，第二天又來請了。他一到門，只見主人笑面承迎，道，“昨晚服了先生的藥，好得多了，所以再請你來復(fù)診一回。”

? ? Li kondukis lin ree en la ?ambron. La servistino eltiris la manon de la malsanulino el la litvualo. La kuracisto metis siajn fingrojn sur la man-radikon kaj trovis ?in glacie malvarma, tute senpulsa.

仍舊引到房里，老媽子便將病人的手拉出帳外來。他一按，冷冰冰的，也沒有脈，

? ??“Hm,” li balancis la kapon kaj diris: “tiun malsanon mi komprenas.”

于是點點頭道，“唔，這病我明白了?！?/span>

? ? Kviete irante al la tablo, li prenis preskribopaperon kaj ekskribis:

從從容容走到桌前，取了藥方紙，提筆寫道：

? ? “Pagu ?e montro de tiu ?i atesto cent ar?entajn dolarojn.” Sube li faris sian subskribon kaj signaturon.

“憑票付英洋〔３〕壹百元正?！毕旅媸鞘鹈?，畫押。

? ? “Tiu malsano ver?ajne estas jam tre serioza, Doktoro,” diris la mastro de la domo post lia dorso, “eble la medikamento devas esti iom pli potenca.”

? ? ?“先生，這病看來很不輕了，用藥怕還得重一點罷。”主人在背后說。

? ? “Bone,” diris la kuracisto, kaj li skribis alian preskribon:

? ? “Pagu ?e montro de tiu ?i atesto ducent ar?entajn dolarojn.” Denove li faris siajn subskribon kaj signaturon sube.

??? Poste la dommastro prenis la preskribon kaj tre ?entile kompanis lin al la pordo.

? ? “可以，”他說。于是另開了一張方：“憑票付英洋貳百元正?！毕旅嫒允鞘鹈嬔?。這樣，主人就收了藥方，很客氣地送他出來了。

? ? Kun tiu fama kuracisto mi komuniki?adis dum du plenaj jaroj, ?ar li venis ?iun duan tagon por kuraci la malsanon de mia patro. Tiam li estis tre famkonata, sed ankora? ne tiel ri?a ke li ne kondutis dece. Tamen la pago por lia vizito estis jam unu dolaro kaj kvardek cendoj. Nun en grandaj urboj estas ja ne miriga la pago de dek dolaroj por unufoja vizito, sed en tiuj tagoj la unu dolaro kaj kvardek cendoj estis granda sumo malfacile akirebla, precipe pro tio ke oni devis pagi tiom ?iun duan tagon. Ver?ajne li estis efektive unika. La publiko opiniis, ke liaj preskriboj estis neordinaraj kompare al la ceteraj. Pri medikamento mi scias nenion, tamen min forte impresas tio, ke la “aldonaj kuraciloj” ?iuj estis malfacile troveblaj.?

? ? 我曾經(jīng)和這名醫(yī)周旋過兩整年，因為他隔日一回，來診我的父親的病。那時雖然已經(jīng)很有名，但還不至于闊得這樣不耐煩；可是診金卻已經(jīng)是一元四角?，F(xiàn)在的都市上，診金一次十元并不算奇，可是那時是一元四角已是巨款，很不容易張羅的了；又何況是隔日一次。他大概的確有些特別。

?? ??iu nova preskribo postulis de mi multe da klopodoj. Unue mi devis a?eti la medikamenton, due mi devis ser?i la aldonajn kuracilojn. Li neniam uzis tiajn aldonajn kuracilojn, kiel du pecojn da “fre?a zingibro” a? dek bambufoliojn sen pintoj. Kion li uzis, almena? estis kanradiko, kiun mi devis elfosi ?e riverbordo, a? sukerkano kiu trapasis trijarojn da prujno, kaj tion mi devis ser?adi dum almena? du a? tri tagoj. Sed estis strange, ke mia penado preska? ?iam sukcesis en la fino.? ??

? ??據(jù)輿論說，用藥就與眾不同。我不知道藥品，所覺得的，就是“藥引”的難得，新方一換，就得忙一大場。先買藥，再尋藥引?！吧眱善?，竹葉十片去尖，他是不用的了。起碼是蘆根，須到河邊去掘；一到經(jīng)霜三年的甘蔗，便至少也得搜尋兩三天。可是說也奇怪，大約后來總沒有購求不到的。

? ? La? publika opinio, ?uste en tio ku?is la magio. Iam estis paciento, kies malsanon povis resanigi neniu drogo. Tamen, kiam li renkontis d-ron Ye Tianshi, kaj tiu ?i kuracisto aldonis al la malnova preskribo nur unu plian kuracilon,nome; sterkuliajn foliojn, kaj la malsanulotuj resani?is post unu sola dozo. “Medicino, jen afero de l' menso.” Tiam estis a?tuno, kaj la sterkulio ja sentis plej frue la a?tunan spiriton. Anta?e efikis neniu drogo, sed nun d-ro Ye uzis tiujn foliojn kiuj enhavis a?tunan spiriton, kaj tiujn foliojn kiuj enhavis a?tunan spiriton, kaj tiu spirito reagis sur tiun de la paciento, tial...kvankam mi ne tute komprenis, sed tre admiris tion, kaj mi sciis ke ?iu mirinda drogo estis ?iam tre malfacile akirebla. La homo, kiu strebis la senmorteco, e? riskis sian vivon enirante en la profundan montaron por pluki herbojn de longviveco.

? ? 據(jù)輿論說，神妙就在這地方。先前有一個病人，百藥無效；待到遇見了什么葉天士〔４〕先生，只在舊方上加了一味藥引：梧桐葉。只一服，便霍然而愈了?！搬t(yī)者，意也?！?span id="s0sssss00s" class="color-yellow-04">〔５〕其時是秋天，而梧桐先知秋氣。其先百藥不投，今以秋氣動之，以氣感氣，所以……。我雖然并不了然，但也十分佩服，知道凡有靈藥，一定是很不容易得到的，求仙的人，甚至于還要拚了性命，跑進(jìn)深山里去采呢。

? ? Post du jaroj da lia vizitado, mi konati?is iom post iom kun tiu fama kuracisto kaj ni fari?is preska? amikoj. La edemo de la patro gravi?is kun ?iu tago, ?is li apena? povis elliti?i, dum mi anka? iom post iom perdis fidon pri la sukerkano kiu trapasis tri jarojn da prujno ks. Ver?ajne mi ne plu estis tiom aktiva kiom anta?e en ser?ado kaj pretigo de la aldonaj kuraciloj. Unu tagon ?uste en tiu tempo la kuracisto faris viziton. Demandinte pri la malsano de mia patro, li ekparolis tre sincere:

? ? “Mi jam eluzis ?iom da mia scio. Estas ?i tie ankora? alia doktoro s-ro Chen Lianhe, kiu estas pli kapabla ol mi. Mi rekomendas ke vi konsultu lin. Mi povas skribi por vi leteron de prezentado. Tiu ?i malsano, tamen, estas ne grava, kaj la resani?o estos pli rapida sub lia prizorgo...”

? ? 這樣有兩年，漸漸地熟識，幾乎是朋友了。父親的水腫是逐日利害，將要不能起床；我對于經(jīng)霜三年的甘蔗之流也逐漸失了信仰，采辦藥引似乎再沒有先前一般踴躍了。正在這時候，他有一天來診，問過病狀，便極其誠懇地說：“我所有的學(xué)問，都用盡了。這里還有一位陳蓮河〔６〕先生，本領(lǐng)比我高。我薦他來看一看，我可以寫一封信?？墒牵∈遣灰o的，不過經(jīng)他的手，可以格外好得快……。”

? ? Ver?ajne ?iuj en la familio sentis iom da mal?ojo tiutage, sed mi ankora? respekte, kiel anta?e akompanis lin eksteren al lia portse?o. Kiam mi revenis, mi trovis ke la patro aspektis tre neordinara parolante al la aliaj pri tio, ke probable ne restas espero por lia resani?o. ?ar tiu kuracisto kuracadis dum du jaroj kun neniu sukceso kaj li estis tro familiara kun la paciento, tio faris lin pli malpli embarasa, kiam venas la kriza momento. Sekve li rekomendis iun nekonaton por sin anstata?i kaj tiel liberigis sin de ?iu respondeco. Sed kion ni ankora? povis fari? Estas fakte, ke la sola alia fama kuracisto en nia urbo estas Chen Lianhe. Do la sekvantan tagon ni iris peti lian viziton.

? ? 這一天似乎大家都有些不歡，仍然由我恭敬地送他上轎。進(jìn)來時，看見父親的臉色很異樣，和大家談?wù)?，大意是說自己的病大概沒有希望的了；他因為看了兩年，毫無效驗，臉又太熟了，未免有些難以為情，所以等到危急時候，便薦一個生手自代，和自己完全脫了干系。但另外有什么法子呢？本城的名醫(yī)，除他之外，實在也只有一個陳蓮河了。明天就請陳蓮河。? ??

? ? Anka? la pago por vizito de Chen Lianhe estis unu dolaro kaj kvardek cendoj. Sed la viza?o de la anta?a fama kuracisto estis grasa kaj ronda, dum tiu de la nuna estis grasa kaj longa: tio estis granda diferenco inter ili. Diferencis anka? iliaj preskriboj. La preskribo de la anta?a fama kuracisto ankora? povis esti preparita de unu sola homo, sed nun jam ne sufi?is unu homo, ?ar lia preskribo ?iam inkludis specialan pilolon a? pulvoron a? strangan aldonan kuracilon.

? ? 陳蓮河的診金也是一元四角。但前回的名醫(yī)的臉是圓而胖的，他卻長而胖了：這一點頗不同。還有用藥也不同，前回的名醫(yī)是一個人還可以辦的，這一回卻是一個人有些辦不妥帖了，因為他一張藥方上，總兼有一種特別的丸散和一種奇特的藥引。

? ? Kanradikon a? sukerkanon trapasintan tri jarojn da prujno li neniam uzis. La plej ofte uzata estis “paro da griloj”, kun apuda noto en malgrandaj ideogramoj: “Ili devas esti originala paro, t.e., el la sama kavo”. Tio ?ajnas ke anka? al insekto gravas la ?asteco, kaj se ili farus refojan geedzi?on, ili do perdus e? la rajton por esti kuracilo. Sed tiu tasko por mi ne estis malfacila. Enirinte la Centherban ?ardenon, e? dek parojn mi facile trovis. Kuniginte ilin per fadeno, mi en?etis ilin vivaj en la boligitan supon kaj tio estis ?io. Sed estis ankora? “dek ardisiaj beroj”. Neniu sciis kio estis tio. Mi demandis apotekon, kamparanojn, drogvendiston, maljunulojn, instruitulojn kaj ligna?iston, sed ili ?iuj nur nee kapskuis. Fine mi ekmemoris pri la malproksima avo, maljunulo kiu ?atis planti iom da floroj a? arboj, kaj mi tuj kuris al li por konsultado. Efektive li sciis, ke la t.n. ardisio estis arbusto kiu trovi?is sub arboj en montaro kaj havis ru?ajn berojn similajn aletaj koralaj bidoj, kaj ?i estis populare nomata “Neniam Elkreskinta”.

? ? 蘆根和經(jīng)霜三年的甘蔗，他就從來沒有用過。最平常的是“蟋蟀一對”，旁注小字道：“要原配，即本在一窠中者。”似乎昆蟲也要貞節(jié)，續(xù)弦或再醮，連做藥資格也喪失了。但這差使在我并不為難，走進(jìn)百草園，十對也容易得，將它們用線一縛，活活地擲入沸湯中完事。然而還有“平地木〔７〕十株”呢，這可誰也不知道是什么東西了，問藥店，問鄉(xiāng)下人，問賣草藥的，問老年人，問讀書人，問木匠，都只是搖搖頭，臨末才記起了那遠(yuǎn)房的叔祖，愛種一點花木的老人，跑去一問，他果然知道，是生在山中樹下的一種小樹，能結(jié)紅子如小珊瑚珠的，普通都稱為“老弗大”。

? ??“Miljaroj ne povis, minuto el?ovis.”Jen trovita estis la aldona kuracilo. Tamen restis ankora? speciala pilolo: la pilolo el trarompita tamburledo. Tiu “pilolo el trarompita tamburledo” estis farita el ledo de malnova trarompita tamburo. ?ar edemo havas la kromnomon “tambur?velo”, kion nature povas konkeri la trarompita tamburledo. Surbaze de la sama principo Gangyi de Qing-dinastio kiu malamis la “fremdajn diablojn”, nomis sian korpuson “Tigro-Dio” kiam li trejnis ?in por batalo kontra? ili, ?ar tigro povis vori ?afojn kaj dio povis subigi diablojn?[1].?Beda?rinde, tiun miraklan medikamenton vendis nur unu apoteko en la tuta urbo, kaj ?i trovi?is je kvin lioj for de mia hejmo, tamen tio ne similis al la ser?ado pri ardisto, kiun mi devis palpi en mallumo por akiri. skribinte sian preskribon, d-ro Chen Lianhe donis al ni komplezan kaj detalan instrukcion.

? ? “踏破鐵鞋無覓處，得來全不費工夫?！彼幰龑さ搅?，然而還有一種特別的丸藥：敗鼓皮丸。這“敗鼓皮丸”就是用打破的舊鼓皮做成；水腫一名鼓脹，一用打破的鼓皮自然就可以克伏他。清朝的剛毅因為憎恨“洋鬼子”，預(yù)備打他們，練了些兵稱作“虎神營”〔８〕，取虎能食羊，神能伏鬼的意思，也就是這道理?？上н@一種神藥，全城中只有一家出售的，離我家就有五里，但這卻不像平地木那樣，必須暗中摸索了，陳蓮河先生開方之后，就懇切詳細(xì)地給我們說明。

? ? “Mi havas medikamenton,” foje d-ro Chen Lianhe diris, “kiu estos por vi tre bona, mi supozas, se vi metus ?in sur vian langon. ?ar la lango estas ja spirita elkreska?o de la koro... kaj la prezo ne estas kara, nur du dolaroj por unu skatolo...”

? ? “我有一種丹，”有一回陳蓮河先生說，“點在舌上，我想一定可以見效。因為舌乃心之靈苗……。價錢也并不貴，只要兩塊錢一盒……?！?/span>

? ? Mia patro meditis por momento kaj skuis la kapon.

? ? 我父親沉思了一會，搖搖頭。

? ? “Tiu ?i mia terapio ankora? ne tre efikas.” diris d-ro Chen Lianhe en alia tago. “La? mi, eble ni konsultu magiiston, ?u estas iu ven?anta spirito malanta? tio?...Kuracisto povas kuraci malsanon, sed ne fatalon, ?u ne? Kompreneble tio okazis eble en la anta?a vivo...”

? ? Mia patro meditis por momento kaj skuis la kapon.

? ? “我這樣用藥還會不大見效，”有一回陳蓮河先生又說，“我想，可以請人看一看，可有什么冤愆……。醫(yī)能醫(yī)病，不能醫(yī)命，對不對？自然，這也許是前世的事……。”

? ? 我的父親沉思了一會，搖搖頭。

? ? ?iuj bonegaj kuracistoj ja havas la revivigan kapablon, kiel ni povas ofte konstati tion pro la honoraj tabuloj pendantaj ekster iliaj domoj, kiuj ni vidas preterpasante tie. Nun koncedo estas farita; e? la kuracistoj mem diras: “La okcidentaj kuracistoj estas pli lertaj pri kirurgio kaj la ?inaj kuracistoj pri internaj malsanoj.” Sed tiam en urbo S ne nur ne estis kuracisto kiu ricevis okcidentan edukon, e? neniu povis imagi ke en la mondo trovi?as la t.n. okcidenta kuracisto. Sekve nur la propraj dis?iploj de Xuanyuan kaj Qibo?[2]?havis monopolon super ?iuj malsanuloj. En la tempo de Xuanyuan la ?amanismo kaj medicino estis du-en-unu, kaj tial e? nun liaj dis?iploj ankora? rilatas kun fantomoj kaj kredas ke “l(fā)a lango estas spirita elkreska?o de la koro”. Tio estas la “fatalo” de la ?inoj, kiun e? la famaj kuracistoj ne povas kuraci.

? ? 凡國手，都能夠起死回生的，我們走過醫(yī)生的門前，?？梢钥匆娺@樣的扁額?，F(xiàn)在是讓步一點了，連醫(yī)生自己也說道：“西醫(yī)長于外科，中醫(yī)長于內(nèi)科?！钡牵映悄菚r不但沒有西醫(yī)，并且誰也還沒有想到天下有所謂西醫(yī)，因此無論什么，都只能由軒轅岐伯〔９〕的嫡派門徒包辦。軒轅時候是巫醫(yī)不分的，所以直到現(xiàn)在，他的門徒就還見鬼，而且覺得“舌乃心之靈苗”。這就是中國人的“命”，連名醫(yī)也無從醫(yī)治的。

? ? Mia patro ne konsentis meti la miraklan medikamenton sur sia lango, nek povis elpensi iun “ven?antan spiriton”, do kion utilas la simpla engluto de “pilolo el trarompita tamburledo” dum pli ol cent tagoj? Edemo restis ankora? nevenkita kaj fine li ku?is spiregante sur sia lito. Ni invitis d-ron Chen Lianhe ankora?foje?—??ifoje tio estis speciala vizito, kun prezo de dek dolaroj. Li skribis preskribon same trankvile kiel anta?e, sed li jam ?esis uzi la pilolon el trarompita tamburledo, kaj anka? la aldonaj kuraciloj ne estis tiom misteraj. Dum nur duontago la dekokta?o jam estis pretigita, sed kiam ni trinkis ?in al la patro, ?i retrofluis el lia bu?angulo.

? ? 不肯用靈丹點在舌頭上，又想不出“冤愆”來，自然，單吃了一百多天的“敗鼓皮丸”有什么用呢？依然打不破水腫，父親終于躺在床上喘氣了。還請一回陳蓮河先生，這回是特拔，大洋十元。他仍舊泰然的開了一張方，但已停止敗鼓皮丸不用，藥引也不很神妙了，所以只消半天，藥就煎好，灌下去，卻從口角上回了出來。

? ? Depost tiam mi ne plu komuniki?is kun d-ro Chen Lianhe, kelktempe sur la strato mi vidis lin rapide preterportata en sia portse?o kun tri portistoj. La?dire li ankora? fartas bone, funkciante kiel kuracisto kaj samtempe redaktante bultenon pri ?ina medicino kaj okupi?ante pri batalo kontra? okcidentaj kuracistoj, kiuj estas lertaj nur pri kirurgio.

? ? 從此我便不再和陳蓮河先生周旋，只在街上有時看見他坐在三名轎夫的快轎里飛一般抬過；聽說他現(xiàn)在還康健，一面行醫(yī)，一面還做中醫(yī)什么學(xué)報〔１０〕，正在和只長于外科的西醫(yī)奮斗哩。

? ? Efektive estis iom da diferenco inter la ?ina kaj okcidentaj vidpunktoj. Mi a?dis, ke en la tempo kiam “iliaj gravagaj kulpoj ka?zas al la gepatroj malfeli?an finon de la vivo”, la ?inaj obeemaj filoj ofte a?etas kelkajn ginojn da ginsengo, preparas dekokta?on kaj trinkigas ?in al la gepatroj kun espero ke ili da?re vivu por kelkaj pliaj tagoj a? e? por duon-tago. Sed iu profesoro de medicino instruis al mi la mision de kuracisto: Donu al la kuraceblaj kuracon kaj zorgu, ke la nekuraceblaj mortu sendolore, sed tiu profesoro kompreneble estas de okcidenta tipo.

? ? 中西的思想確乎有一點不同。聽說中國的孝子們，一到將要“罪孽深重禍延父母” 〔１１〕的時候，就買幾斤人參，煎湯灌下去，希望父母多喘幾天氣，即使半天也好。我的一位教醫(yī)學(xué)的先生卻教給我醫(yī)生的職務(wù)道：可醫(yī)的應(yīng)該給他醫(yī)治，不可醫(yī)的應(yīng)該給他死得沒有痛苦。——但這先生自然是西醫(yī)。

? ? La spirego de la patro fari?is tiel malfacila ke mi apena? povis elteni la a?don, sed neniu povis helpi lin. Iam e? ekfulmis tra mia cerbo la penso:“Preferinde la spirego fini?u pli rapide...”, sed mi tuj sentis ke mi ne devis tiel pensi, ke tio jam estis mia kulpo, sed samtempe mi sentis ke tia penso estis prava, ?ar mi tre amis mian patron. E? nun mi ankora? tiel pensas.

? ? 父親的喘氣頗長久，連我也聽得很吃力，然而誰也不能幫助他。我有時竟至于電光一閃似的想道：“還是快一點喘完了罷……?！绷⒖逃X得這思想就不該，就是犯了罪；但同時又覺得這思想實在是正當(dāng)?shù)?，我很愛我的父親。便是現(xiàn)在，也還是這樣想。

? ? Tiun matenon, s-ino Yan, kiu lo?is en la sama korto, eniris. Kiel a?toritato de etiketo, ?i diris ke ni ne devas nenion fari atendante. Do ni ?an?is por li la vestojnkaj bruligis paperajn monerojn kaj ion nomatan “Gaowang-sutro”?[3] ?kaj ties cindron ni pakis per papero kaj enmetis en lia mano...

? ? 早晨，住在一門里的衍太太〔１２〕進(jìn)來了。她是一個精通禮節(jié)的婦人，說我們不應(yīng)該空等著。于是給他換衣服；又將紙錠和一種什么《高王經(jīng)》〔１３〕燒成灰，用紙包了給他捏在拳頭里……。

? ? “Voku, via patro venas al sia lasta spiro, voku rapire!” diris s-ino Yan.

? ??“Patro! Patro!” mi ekkriis.

? ??“Pli la?te! Li ne povas a?di. Rapidu, ?u vi ne povas?”

? ??“Patro! Patro!”

? ??Lia viza?o jam kvieti?inta subite stre?i?is. Kun okuloj iom malfermitaj li kvaza? sentis kelkan doloron.

? ??“Voku! Rapide!” ?i min ur?igis.

? ??“Patro!!”

? ??“Kio?...Ne kriu...Ne...” li flustris malla?te kaj pli ur?e spiregis. Post sufi?e longa tempo li ree fari?is kvieta.

? ??“Patro!!!” mi ankora? da?re kriis ?is lia lasta spiro.

? ??E? nun mi ankora? povas a?di mian vokon tiaman, kaj ?iufoje kiam mi a?dis ?in, mi sentas, ke tio estas mia plej granda kulpo kontra? mia patro.

? ??7 oktobro

? ? “叫呀，你父親要斷氣了?？旖醒剑　毖芴f?！案赣H！父親！”我就叫起來。

? ? “大聲！他聽不見。還不快叫？！”

? ??“父親?。?！父親?。?！”

? ??他已經(jīng)平靜下去的臉，忽然緊張了，將眼微微一睜，仿佛有一些苦痛。

? ??“叫呀！快叫呀！”她催促說。

? ??“父親?。?！”

? ??“什么呢？……不要嚷?！弧??！彼偷偷卣f，又較急地喘著氣，好一會，這才復(fù)了原狀，平靜下去了?！案赣H?。?！”我還叫他，一直到他咽了氣。

? ??我現(xiàn)在還聽到那時的自己的這聲音，每聽到時，就覺得這卻是我對于父親的最大的錯處。

? ??十月七日。

〔１〕　本篇最初發(fā)表于一九二六年十一月十日《莽原》半月刊第一卷第二十一期。

〔２〕?。映恰∵@里指紹興城。

〔３〕　英洋　即“鷹洋”。

〔４〕　葉天士（１６６７—１７４６）　名桂，號香巖，江蘇吳縣人，清乾隆時名醫(yī)。他的門生曾搜集其藥方編成《臨證指南醫(yī)案》十卷。清代王友亮撰《雙佩齋文集 ·葉天士小傳》中，有以梧桐葉作藥引的記載：“鄰婦難產(chǎn)，他醫(yī)業(yè)立方矣，其夫持問葉，為加梧葉一片，產(chǎn)立下。后有效之者，葉笑曰：‘吾前用梧葉，以值立秋故耳！今何益?！湟驎r制宜，不拘古法多此類，雖老于醫(yī)者莫能測也?！?/span>

〔５〕　“醫(yī)者，意也?！薄≌Z出《后漢書·郭玉傳》：“醫(yī)之為言，意也。腠理至微，隨氣用巧。”又宋代祝穆編《古今事文類聚》前集：“唐許胤宗善醫(yī)?；騽衿渲鴷?，答曰：‘醫(yī)言意也。思慮精則得之，吾意所解，口不能宣也?！?/span>

〔６〕　陳蓮河　當(dāng)指何廉臣（１８６０—１９２９），當(dāng)時紹興的中醫(yī)。

〔７〕　平地木　即紫金牛，常綠小灌木，一種藥用植物。

〔８〕　“虎神營”　清末端郡王載漪（文中說是剛毅，似誤記）創(chuàng)設(shè)和率領(lǐng)的皇室衛(wèi)隊。李希圣在《庚子國變記》中說： “虎神營者，虎食羊而神治鬼，所以詛之也。”

〔９〕　軒轅岐伯　指古代名醫(yī)。軒轅，即黃帝，傳說中的上古帝王；岐伯，傳說中的上古名醫(yī)。今所傳著名醫(yī)學(xué)古籍《黃帝內(nèi)經(jīng)》，是戰(zhàn)國秦漢時醫(yī)家托名黃帝與岐伯所作。其中《素問》部分，用黃帝和岐伯問答的形式討論病理，故后來常稱醫(yī)術(shù)高明者為“術(shù)精岐黃”。

〔１０〕　中醫(yī)什么學(xué)報　指《紹興醫(yī)藥月報》。一九二四年春創(chuàng)刊，何廉臣任副編輯，在第一期上發(fā)表《本報宗旨之宣言》，宣揚“國粹”。

〔１１〕　“ 罪孽深重禍延父母”　舊時一些人在父母死后印發(fā)的訃聞中，常有“不孝男××罪孽深重不自殞滅禍延顯考（或顯妣）……”等一類套話。

〔１２〕　衍太太　作者叔祖周子傳的妻子。

〔１３〕　《高王經(jīng)》　即《高王觀世音》。據(jù)《魏書·盧景裕傳》：“……有人負(fù)罪當(dāng)死，夢沙門教講經(jīng)。覺時如所夢，默誦千遍，臨刑刀折。主者以聞，赦之。此經(jīng)遂行于世，號曰《高王觀世音》?！迸f俗在人死時，把《高王經(jīng)》燒成灰，捏在死者手里，大概即源于這類故事，意思是死者到“陰間”如受刑時可減少痛苦。?

--------------------------------------------------------------------------------

Notoj:

1.La trupo “Tigro-Dio” fakte estis trejnata de man?ura oficisto Zaiyi, ne Gangyi. La ?ina ideogramo 羊 por “?afo” kaj tiu por “fremda”洋 estas homofonoj, kaj tial uzante la simbolon de tigro kiu man?as ?afojn, li aludis, ke la trupo povis venki fremdulojn.

2.La dioj de medicino en ?ina mitologio.

3.La? supersti?o en la malnova ?inio, se tiu ?i sutro estus bruligita kaj poste ties cindro estus metita en la manoj de la mortinto, li povis suferi malpli da turmento en Hadeso.

　

?