??La Bildlibro de Dudek Kvar Agoj de Fileca Obeemo?

? ? Mi ?iam volas ser?i ?iudirekte, proksime kaj malproksime, alte kaj malalte por akiri la plej, plej nigran malbenan vorton, per kiu mi malbenu unue ?iun, kiu oponas kaj sabotas la aplikon de parola lingvo en verkado. E? se homo efektive havas spiriton, kaj tiu ankora? ekzistas post lia morto kaj tiu meritos esti sendita al Infero pro tiu ?i venena intenco, mi ne pentos sed nepre malbenos unue ?iun, kiu opinas kaj sabotas la parolan lingvon.

? ? 我總要上下四方尋求，得到一種最黑，最黑，最黑的咒文，先來詛咒一切反對(duì)白話，妨害白話者。即使人死了真有靈魂，因這最惡的心，應(yīng)該墮入地獄，也將決不改悔，總要先來詛咒一切反對(duì)白話，妨害白話者。

? ? Ekde la t.n.“l(fā)iteratura revolucio”[1] la libroj por infanoj, kvankam mizeraj kompare kun tiuj de E?ropo, Ameriko kaj Japanio, ankora? havas ilustra?ojn en akompano kun la teksto, kaj infanoj, nur se scipovas legi, povos kompreni tiujn librojn. Sed iuj homoj kun ka?ita intenco forte malpermesas ilin, ili ja volas ke en la mondo de infanoj estu nenia ?ojo. Hodia? en beijing la termino “Mahuzi” estas ofte uzata por timigi infanojn. iuj diris, ke tio rilats al Ma Shumou, kiu konstruigis la Grandan Kanalon por la imperiestro Yangdi de Sui-dinastio kaj kiu, la? “Registro-libro de la Konstruado de la Kanalo”[2], vaporumis vivantajn infanojn. precize skribite, la termino devas esti “Ma la Huno”. Do, tiu Ma Shumou estis Huno. Sed, malgra? ?u li estis Huno a? ne, ekzistis limo por lia man?ado de infanoj t.e., nur dum lia tuta vivo. Tamen, tiuj, kiuj sabotas parolan lingvon, ja estas pli malbonaj ol superakvego a? sova?aj rabbestoj, ilia influo estas tiel vasta kaj tiel longtempa, ke ?i povas transformi la tutan ?inion en “ma la Huno”-n, kiu devoros ?iujn infanojn en sian ventron.

? ? 這些話，紳士們自然難免要掩住耳朵的，因?yàn)榫褪撬^“跳到半天空，罵得體無完膚，——還不肯罷休。”而且文士們一定也要罵，以為大悖于“文格”，亦即大損于“人格”。豈不是“言者心聲也”么？“文”和“人”當(dāng)然是相關(guān)的，雖然人間世本來千奇百怪，教授們中也有“不尊敬”作者的人格而不能“不說他的小說好”的特別種族。但這些我都不管，因?yàn)槲倚叶€沒有爬上“象牙之塔”去，正無須怎樣小心。倘若無意中竟已撞上了，那就即刻跌下來罷。然而在跌下來的中途，當(dāng)還未到地之前，還要說一遍：——?

? ? Pereon al ?iuj, kiuj konspire murdas la parolan lingvon!

? ? 只要對(duì)于白話來加以謀害者，都應(yīng)該滅亡！

? ? Kompreneble, al tiuj paroloj la ?entlemanoj inklinas ?topi al si la orelojn, ?ar tio estas la vortoj de tiu, kiu “saltas en la aeron kaj insultas ?is ostoj kaj ne volas ?esigi sian insulton”[3]. Anka? la literaturistoj certe ripro?os, opiniante ke li severe malobeis la “l(fā)iteraturan tradicion” kaj konsekvence ka?zas grandan perdon al la “homa digno”. ?u ne estas tia diro, ke “vortoj estas respegulo de l' koro”? Kompreneble “l(fā)iteraturo” kaj “homo” havas interrilaton, kvankam en tiu ?i mondo trovi?as miloj da stranga?oj, kaj ekzistas speco de profesoro kiu “ne respektas” la personecon de la verkisto sed ne povas “ne diri, ke li verkis bonajn novelojn”. Tamen ?io ?i tio ne ?enas min, ?ar estas feli?e ke mi ankora? ne surrampis la “eburan turon”, kaj sekve mi ne bezonas esti tiel singardema. Se mi hazarde surrampus ?in, do mi povus tuj fali suben. Tamen meze de mia falo, anta? ol mia tu?i?o kun la tero, mi ankora? ripetos: Pereon al ?iuj, kiuj konspire murdas la parolan lingvon!

? ? 這些話，紳士們自然難免要掩住耳朵的，因?yàn)榫褪撬^“跳到半天空，罵得體無完膚，——還不肯罷休?！倍椅氖總円欢ㄒ惨R，以為大悖于“文格”，亦即大損于“人格”。豈不是“言者心聲也”么？“文”和“人”當(dāng)然是相關(guān)的，雖然人間世本來千奇百怪，教授們中也有“不尊敬”作者的人格而不能“不說他的小說好”的特別種族。但這些我都不管，因?yàn)槲倚叶€沒有爬上“象牙之塔”去，正無須怎樣小心。倘若無意中竟已撞上了，那就即刻跌下來罷。然而在跌下來的中途，當(dāng)還未到地之前，還要說一遍：——?

? ? 只要對(duì)于白話來加以謀害者，都應(yīng)該滅亡！

? ? ?iufoje, kiam mi vidas la lernantojn kiuj legas ravite la krude presitan revuon “La Mondo de Infanoj”[4] a? similajn, mi ekmemoras tiujn belajn librojn por infanoj en aliaj landoj, kaj nature mi sentas beda?ron por ?inaj infanoj. Sed pensante pri la infana?o de mi mem kaj miaj junaj amikoj-kunlernantoj, mi ne povas ne opinii ke la hodia?aj infanoj estas feli?aj kaj sentas mal?ojon pro la por ?iam forpasinta juneco. Kion ni havis tiam por legi? Iu ajn libro kun iomete da ilustra?oj estis malpermesita de la instruisto en privata lernejo, t.e la “mentoro kiu gvidas la junulojn” tiutempe, kaj ni ricevis ripro?on, e? batojn sur niaj manplatoj pro nia legado de tia libro. Kiam miaj junaj kunlernantoj tro enui?is de la monotona legado de tiuj frazoj kiel “?e komenco la homo estas bona la? naturo”, ili nur povis ?tele turni sin al la unua folio pririgardi la monstran portreton de KuiXing[5] kun la surskribo “La Stelo de Literaturo Brilas Alte” por kontentigi sian infanecan amon al belecon. Tagon post tago ili rigardadis la samon, tamen en iliaj okuloj brilis tamen signoj de veki?o kaj ?ojo.

? ? 每看見小學(xué)生歡天喜地地看著一本粗細(xì)的《兒童世界》之類，另想到別國的兒童用書的精美，自然要覺得中國兒童的可憐。但回憶起我和我的同窗小友的童年，卻不能不以為他幸福，給我們的永逝的韶光一個(gè)悲哀的吊唁。我們那時(shí)有什么可看呢，只要略有圖畫的本子，就要被塾師，就是當(dāng)時(shí)的“引導(dǎo)青年的前輩”禁止，呵斥，甚而至于打手心。我的小同學(xué)因?yàn)閷Ｗx“人之初性本善”讀得要枯燥而死了，只好偷偷地翻開第一葉，看那題著“文星高照”四個(gè)字的惡鬼一般的魁星像，來滿足他幼稚的愛美的天性。昨天看這個(gè)，今天也看這個(gè)，然而他們的眼睛里還閃出蘇醒和歡喜的光輝來。?

? ? Ekster la lernejo la malpermeso estis relative malpli rigora, sed tio rilatis nur min mem, ?ar ?ies cirkonstanco povis esti diferenca unu de la alia. Kion mi povis legi senskrupule anta? la publiko, estis La Dio Wenchang Rekompencas Virtojn kaj Notoj el jada Kalendaro[6], amba? ilustritaj historioj pri repago al bono kaj al malbono en Hadeso, kie en nuboj staras la Dio de Tondro kaj la Diino de Fulmo kaj sur la tero ?ie trovi?as la Bovkapuloj kaj ?evalviza?uloj. Ne nur la “salto en la aeron” estis kontra?a al la reguloj de ?ielo, sed e? maldeca vorteto kaj ero da mispenso ricevis meritan repagon. Tamen tio ne estis demando de “persona malamo”, ?ar tie la diabloj kaj dioj havis la povon, kaj regis “justeco”, do nek regalado per festo nek surgenui?o estis utila, kaj ekzistis neniu elirejo tie. En la ?ina kosmo estas ege malfacile ne nur por esti homo, sed anka? por esti e? fantomo. Tamen sin trovas fine multe pli bona loko ol la homa mondo, kie estas nek “?entlemano” nek “kla?o”.

? ? 在書塾之外，禁令可比較的寬了，但這是說自己的事，各人大概不一樣。我能在大眾面前，冠 冕堂皇地閱看的，是《文昌帝君陰騭文圖說》和《玉歷鈔傳》，都畫著冥冥之中賞善罰惡的故事，雷公電母站在云中，牛頭馬面布滿地下，不但“跳到半天空”是觸犯天條的，即使半語不合，一念偶差，也都得受相當(dāng)?shù)膱?bào)應(yīng)。這所報(bào)的也并非“睚眥之怨”，因?yàn)槟堑胤绞枪砩駷榫?，“公理”作宰，?qǐng)酒下跪，全都無功，簡直是無法可想。在中國的天地間，不但做人，便是做鬼，也艱難極了。然而究竟很有比陽間更好的處所：無所謂“紳士”，也沒有“流言”。?

? ? Por esti sekura, la subtera mondo oni neniel pri la?du, precipe tiuj, kiuj ofte emas ion verki en la nuntempa ?inio, sub la regado de “onidiro”, kaj, en la tempo kiam bruas la argumento pri “konformi?o de parolo al ago”. Ni devas preni averton el la pasintaj ekzemploj. Mi a?dis, ke en respondo al demando de junulino, M.Ar?iba?ev foje diris: “Nur tiu, kiu povas trovi ?ojon en la vivo mem, povas da?re vivi, dum kiu povas trovi nenion, tiu prefere mortu.” Sekve iu nomata Mi?ailov lin mokinsultis per letero: “...En tiu ?i okazo, kun perfekta sincereco mi admonas, ke vi feli?igu vin mem per memmortigo, ?ar unue tio komformas al logiko, kaj due tio montras, ke vi estas tiel honesta en ago kiel en parolo.”

? ? 陰間，倘要穩(wěn)妥，是頌揚(yáng)不得的。尤其是常常好弄筆墨的人，在現(xiàn)在的中國，流言的治下，而又大談“言行一致”的時(shí)候。前車可鑒，聽說阿而志跋綏夫曾答一個(gè)少女的質(zhì)問說，“惟有在人生的事實(shí)這本身中尋出歡喜者，可以活下去。倘若在那里什么也不見，他們其實(shí)倒不如死?！庇谑呛跤幸粋€(gè)叫作密哈羅夫的，寄信嘲罵他道，“……所以我完全誠實(shí)地勸你自殺來禍福你自己的生命，因?yàn)檫@第一是合于邏輯，第二是你的言語和行為不至于背馳?！?

? ? Tiu argumento fakte estas nenio alia ol murdo, kaj tio estas kiel Mi?ailov trovis ?ojon en sia vivo. Ar?iba?ev nur multe grumblis sed ne memmortigis. kio okazis poste al s-ro Mi?ailov, mi ne scias. Tiu ?ojo perdi?is, sed eble li trovus “ion” alian. Certe, “en tia tempo kiel la nuna, kura?eco estas sekura vojo; pasio havis neniom da dan?ero.”

? ? 其實(shí)這論法就是謀殺，他就這樣地在他的人生中尋出歡喜來。阿爾志跋綏夫只發(fā)了一大通牢騷，沒有自殺。密哈羅夫先生后來不知道怎樣，這一個(gè)歡喜失掉了，或者另外又尋到了“什么”了罷。誠然，“這些時(shí)候，勇敢，是安穩(wěn)的；情熱，是毫無危險(xiǎn)的?！?

? ? Tamen, pri hadeso finfine mi jam la?dis, kaj estas jam neeble nuligi mian la?don. Kvankam mi riskis esti akuzata pri “nekonformi?o inter parolo kaj ago”, sed mi sentas iomete da kontento pro tio ke efektive mi neniam akceptis e? duonmoneron da subvencio de la re?o de Hadeso a? de la malpli superaj diabloj. Nun ?io estis dirita, mi do da?rigu mian verkon.

? ? 然而，對(duì)于陰間，我終于已經(jīng)頌揚(yáng)過了，無法追改；雖有“言行不符”之嫌，但確沒有受過閻王或小鬼的半文津貼，則差可以自解。總而言之，還是仍然寫下去罷：——?

? ? ?iuj bildoj pri hadeso, kiujn mi legis, estis senescepte en la malnovaj libroj konservitaj de mia familio, kaj neniu el ili apartenas al mi mem. la unua bildlibro, kiun mi akiris, estis donacita de iu plia?a parenco:La Bildlibro de Dudek Kvar Agoj de Fileca Obeemo [7].Kvankam nur tre maldika libreto, ?i enhavis bildojn kun tekstoj super ili, kaj en ?i la fantomoj estis malpli multaj ol la homoj; krome, ?i apartenis nur al mi sola, sekve tio igis min ege ?oja. La historioj en ?i ver?ajne estis bone konataj de ?iuj, e? de tiuj analfabetoj kiel A-Chang, kiu anka? scipovis flue rakonti nur post ekrigardo al la bildo. Sed tuj post mia ?ojo sekvis elrevi?o, ?ar post kiam mi petis iun rakonti al mi la dudek kvar historiojn, mi eksciis ke la “fileca obeemo” estas tiel malfacila, kaj tute vapori?is for mia anta?a revo fari?i obeema filo.

? ? 我所看的那些陰間的圖畫，都是家藏的老書，并非我所專有。我所收得的最先的畫圖本子，是一位長輩的贈(zèng)品：《二十四孝圖》。這雖然不過薄薄的一本書，但是下圖上說，鬼少人多，又為我一人所獨(dú)有，使我高興極了。那里面的故事，似乎是誰都知道的；便是不識(shí)字的人，例如阿長，也只要一看圖畫便能夠滔滔地講出這一段的事跡。但是，我于高興之余，接著就是掃興，因?yàn)槲艺?qǐng)人講完了二十四個(gè)故事之后，才知道“孝”有如此之難，對(duì)于先前癡心妄想，想做孝子的計(jì)劃，完全絕望了。?

? ? ?u “l(fā)a homo estas bona la? naturo” ? Tio ne estas la problemo kiun mi volas pristudi nun. Tamen mi ankora? malklare memore memoras, ke dum mia infana?o mi neniam intencis devii de mia fila devo, kaj mi ja tre volis esti bona filo. Sed pro mia infaneca senscio mi nur opiniis, ke tio signifas nenion alian krom “obei”,“submeti?i” kaj, kiam mi estos plenkreska, bone nutri miajn maljunajn gepatrojn. Nur post kiam mi ricevis tiun ?i lernolibron pri fileca obeemo, mi eksciis, ke tio ne estas tiel facila kiel mi pensis. La afero estis dekoble, e? centoble pli malfacila.

? ? “人之初，性本善”么？這并非現(xiàn)在要加研究的問題。但我還依稀記得，我幼小時(shí)候?qū)嵨磭L蓄意忤逆，對(duì)于父母，倒是極愿意孝順的。不過年幼無知，只用了私見來解釋“孝順”的做法，以為無非是“聽話”，“從命”，以及長大之后，給年老的父母好好地吃飯罷了。自從得了這一本孝子的教科書以后，才知道并不然，而且還要難到幾十幾百倍。

Kompreneble estis kelkaj ekzemploj, kiujn mi povis imiti, t.e., “Zilu portis rizojn” a? “Huang Xiang malvarmigis kapkusenon” ks. Estis anka? ne malfacile ?telmeti oran?on en mian po?on imitante Lu Ji, nur se estus ri?ulo kiu invitus min al festeno. Al lia demando: “S-ro Lusin, kial vi kiel gasto enpo?igis oran?on?” Mi estus respondanta surgenui?e; “?ar mia panjo amas oran?on, mi ja volas kunporti ?in al ?i.”La ri?ulo ege admirus, kaj mi akirus bonfamon pro mia fileca obeemo kaj tio anka? ne bezonus grandan penon.

? ? 其中自然也有可以勉力仿效的，如“子路負(fù)米”，“黃香扇枕”之類?！瓣懣儜呀邸币膊⒉浑y，只要有闊人請(qǐng)我吃飯?！棒斞赶壬髻e客而懷橘乎？”我便跪答云，“吾母性之所愛，欲歸以遺母?！遍熑舜笈宸谑切⒆泳妥龇€(wěn)了，也非常省事。

? ? “Plori por ke la Bambuoj kreskigi Bambuidojn” prezentas sin dubinda. Mi timis ke mia sincereco ne kapablus tiel kortu?i la ?ielon kaj Teron. Tamen, se miaj larmoj ne povus kreskigi bambuidojn, la afero ne pli gravus ol perdi viza?on, sed “Ku?i sur Glacio por Akiri karpon” ja estis demando de vivo a? morto. la klimato de mia hejmloko estas tiel varma, ke en la frosta vintro esti?as sur la akvo nur maldika tavolo da glacio. Se iu infano kvankam malpeza ekku?us sur la glacio—pum!—la glacio certe rompi?us kaj ?i enfalus en la akvon anta? ol karpo alna?us. Sendube la fileca obeemo neplenumita spite al la risko de vivo kortu?us la Dion kaj ekaperus neatendita miraklo. Sed tiam mi estis ankora? tro juna por kompreni tion.

? ? “哭竹生筍”就可疑，怕我的精誠未必會(huì)這樣感動(dòng)天地。但是哭不出筍來，還不過拋臉而已，到“臥冰求鯉”，可就有性命之虞了。我鄉(xiāng)的天氣是溫和的，嚴(yán)冬中，水面也只結(jié)一層薄冰，即使孩子的重量怎樣小，躺上去，也一定嘩喇一聲，冰破落水，鯉魚還不及游過來。自然，必須不顧性命，這才孝感神明，會(huì)有出乎意料之外的奇跡，但那時(shí)我還小，實(shí)在不明白這些。?

? ? La du rakontoj, kiujn mi trovis plej malfacile kompreneblaj, e? abomenindaj, estas “La Maljuna Laizi Amuzas Siajn Gepatrojn” kaj “Guo Ju Enterigis Sian Filon”.

? ? 其中最使我不解，甚至于發(fā)生反感的，是“老萊娛親”和“郭巨埋兒”兩件事。

? ? Nun mi ankora? memoras miajn malsamjn reagojn al la du: la unua estas maljunulo ku?anta anta? siaj gepatroj, la alia—infaneto tenita en la brakoj de sia patrino. Amba? ili tenis en sia mano bumbumilon, kio estis vere aminda ludilo konata en Beijing kiel tambureto, kies antikva nomo estis tao. La? la vortoj de Zhu Xi [8], “La tao estas malgranda tambureto kun amba? oreloj kiuj, kiam oni turnas ?ian tenilon, frapi?as sur la ledaj folioj”, eligante sonojn “bum-bum”. Tamen tiu objekto ne decas por la maljuna Laizi, kiu devas sinapogi per lambastono. Lia nuna aspekto simple estas afekto kaj sekve estas indigninda?o por la infano. Mi ne rigardis tiun bildon la duan fojon. Kiam mi venis al tiu ?i folio, mi tuj rapide turnis ?in.

? ? 我至今還記得，一個(gè)躺在父母跟前的老頭子，一個(gè)抱在母親手上的小孩子，是怎樣地使我發(fā)生不同的感想呵。他們一手都拿著“搖咕咚”。這玩意兒確是可愛的，北京稱為小鼓，蓋即〖上兆下鼓〗也，朱熹曰：“〖上兆下鼓〗，小鼓，兩旁有耳；持其柄而搖之，則旁耳還自擊，”咕咚咕咚地響起來。然而這東西是不該拿在老萊子手里的，他應(yīng)該扶一枝拐杖?，F(xiàn)在這模樣，簡直是裝佯，侮辱了孩子。我沒有再看第二回，一到這一葉，便急速地翻過去了。?

? ? Jam delonge perdi?is la tiama Bildlibro de Dudek Kvar Agoj de Fileca Obeemo. La kopio, kiun mi nun posedas, enhavas ilustra?ojn fare de la japano Oda Umisen. En ?i la rakonto pri la maljuna Laizi tekstas jene: “En a?o 70-jara li neniam nomis sin maljuna, sed ofte portis sur si buntajn vestojn kaj ludis kvaza? infano apud siaj gepatroj. Li anka? ofte prenis akvon al la halo kaj ?janigis sin fali teren kaj ekploris kvaza? bebo por amuzi la gepatrojn.” Probable la rakonto en mia malnova kopio estas simila al tio. Kio ka?zis mian abomenon estas lia ?ajna falo. Plejmulto de la infanoj obeemaj a? malobeemaj ne volis hipokriti, kaj kiam ili a?skultas rakonton, ili montras mal?aton, se tiuj estas mensogoj. ?iu ajn, nur se tiu iomete atentas la infanan psikologion, scias tion.

? ? 那時(shí)的《二十四孝圖》，早已不知去向了，目下所有的只是一本日本小田海儇所畫的本子，敘老萊子事云：“行年七十，言不稱老，常著五色斑斕之衣，為嬰兒戲于親側(cè)。又常取水上堂，詐跌仆地，作嬰兒啼，以娛親意?！贝蠹s舊本也差不多，而招我反感的便是“詐跌”。無論忤逆，無論孝順，小孩子多不愿意“詐”作，聽故事也不喜歡是謠言，這是凡有稍稍留心兒童心理的都知道的。

? ? Tamen, se ni esploras la pli malnovajn tekstojn, ni trovas ke la maljuna Laizi ankora? ne estis tiel hipokrita. La “Biografioj de Obeemaj Filoj” de Shi Jueshou rakontis; “La maljuna Laizi...ofte surportis buntajn vestojn por pla?i al siaj gepatroj. Foje, ascendante la ?tuparon al la halo kun trinkakvo por la gepatroj, li falis, kaj por ne mal?ojigi la gepatrojn, li ekku?is sur la tero kaj ploris kvaza? bebo.”(Vd. la kajeron 413 el la Imperia Enciklopedio de la Taiping-Erao [9]). Tio ver?ajne estas pli prudenta ol la nuna teksto. Sed oni ne scias kial la ?entlemanoj de la pli posta tempo nepre ?an?is lin en hipokritulon kaj nur tiam ili sentis. sin kontentaj. Kiam Deng Bodao?[10] forlasis sian filon por savi sian nevon, li supozeble nur “forlasis” lin kaj faris nenion pli, sed la ventkapuloj denove penis diri, ke li ligis sian filon sur la arbo por ke li ne povus kursekvi ilin. Kiel oni “prenis afektemon kiel ion interesan”, tiel oni anka? prenis senhumanecon kiel moralon. Tio estas kalumnio al la antikvuloj kaj misinstruo al la nuntempluloj. La rakonto pri la maljuna Laizi estas ekzemplo de tia tipo.Rigardate de konfuceanoj-moralistoj kiel modelo de ideala senmakuleco, li fakte jam formortis en la koro de la infanoj.

? ? 然而在較古的書上一查，卻還不至于如此虛偽。師覺授《孝子傳》云，“老萊子……常衣斑斕之衣，為親取飲，上堂腳跌，恐傷父母之心，僵仆為嬰兒啼。”(《太平御覽》四百十三引)較之今說，似稍近于人情。不知怎地，后之君子卻一定要改得他“詐”起來，心里才能舒服。鄧伯道棄子救侄，想來也不過“棄”而已矣，昏妄人也必須說他將兒子捆在樹上，使他追不上來才肯歇手。正如將“肉麻當(dāng)作有趣”一般，以不情為倫紀(jì)，誣蔑了古人，教壞了后人。老萊子即是一例，道學(xué)先生以為他白璧無瑕時(shí)，他卻已在孩子的心中死掉了。?

? ? Sed vere kompatinda estas la filo de Guo Ju ludanta bumbumilon. En la brakoj de sia patrino li ?oje ridetas, dum lia patro estas fosanta kavon por lin enterigi. La klarigo diras: “Guo Ju de han-dinastio estis malri?a. Lia patrino ofte dividis sian man?a?on kun lia trijara fileto. Guo diris al sia edzino: Ni estas tiel malri?a ke ni ne kapablas provizi nian patrinon per sufi?e da man?a?o kaj tamen nia filo deprenis ?in. ?u ni enterigu lin?” Sed en la “Vivoj de Obeemaj Filoj” de Liu Xiang estas alia, iom diferenca rakonto. La familio de Guo Ju estis ri?a, sed la ri?a?on li ?iom disdonis al siaj du junaj fratoj. Lia filo estis ?usnaskita, ne trijara. La konkluda parto estis simila: “Li fosis kavon du futojn profundan kaj trovis vazon da oro kun surskribo: Jen donaco de la ?ielo al Guo Ju, nek oficistoj nek aliaj homoj rajtas ?in alpreni!”

? ? 至于玩著“搖咕咚”的郭巨的兒子，卻實(shí)在值得同情。他被抱在他母親的臂膊上，高高興興地笑著；他的父親卻正在掘窟窿，要將他埋掉了。說明云，“漢郭巨家貧，有子三歲，母嘗減食與之。巨謂妻曰，貧乏不能供母，子又分母之食。盍埋此子？”但是劉向《孝子傳》所說，卻又有些不同：巨家是富的，他都給了兩弟；孩子是才生的，并沒有到三歲。結(jié)末又大略相象了，“及掘坑二尺，得黃金一釜，上云：天賜郭巨，官不得取，民不得奪！”?

? ? Komence mi efektive ege maltrankvili?is pro tiu infano kaj sentis min mal?ar?ita nur kiam la vazo da oro estis elfosita. Tamen mi jam ne nur ne plu kura?is mem fari?i obeema filo, sed mi e? timis ke mia patro fari?os tia. En tiu tempo nia familio turni?is al dekadenco kaj mi ofte a?dis de miaj gepatroj ke ili ?agreni?as pro la vivtenado kaj mia avino estis maljuna. Se mia patro sekvis la ekzemplon de Guo Ju, do, kiun li enterigos ?uste estas mi, ?u ne? Se la afero okazos ekzakte kiel en la pasinteco, kaj li anka? elfosos vazon da oro, sendube tio estos feli?o ?iele granda. Sed, kvankam mi estis ankora? juna tiutempe, ver?ajne mi anka? komprenis ke tiu hazarda koincida?o malfacile okazos en la mondo.

? ? 我最初實(shí)在替這孩子捏一把汗，待到掘出黃金一釜，這才覺得輕松。然而我已經(jīng)不但自己不敢再想做孝子，并且怕我父親去做孝子了。家境正在壞下去，常聽到父母愁柴米；祖母又老了，倘使我的父親竟學(xué)了郭巨，那么，該埋的不正是我么？如果一絲不走樣，也掘出一釜黃金來，那自然是如天之福，但是，那時(shí)我雖然年紀(jì)小，似乎也明白天下未必有這樣的巧事。?

? ? Rememorante tion nun, mi sentas ke mi estis vere ege stulta. ?ar hodia? mi scias, ke fakte neniu volas observi tiujn malnovajn feti?ojn. Tre ofte publiki?as artikoloj kaj telegramoj pri observo de ordo kaj moraloj, sed ege malofte oni vidas ke ?entlemano ku?as nuda sur glacio a? generalo desaltas de sia a?to por transporti rizon. Krome, mi estis jam elkreskinta, leginta kelkajn malnovajn librojn kaj a?etinta kelkajn novajn—La Imperia Enciklopedio de la Taiping-erao, La Vivoj de Antikvaj Obeemaj Filoj [11], La Populacia Problemo, Generlimigo, La Dudeka Jarcento Apartenos al la Infanoj ks.—do mi havas sufi?e da argumentoj por oponi enterigon. Tamen tago tagon sekvas, sed ne similas. En tiuj tagoj mi efektive estis iom timema: se la profunda kavo elfosi?is, sed aperis neniom da oro, do kune kun la bumbumilo mi estus enterigita, kovrita per tero kaj poste firme tretita. ?u estus ankora? iu elirejo? Kvankam mi pensis, ke tia afero ne okazus, sed ekde tiam mi Xiam timis a?di, ke miaj gepatroj plendis pri malri?eco, kaj timis vidi mian blankharan avinon, ?iam sentante ke ne trovi?as sufi?e da loko por ni amba? a?, ke almena? ?i faras minacon al mia vivo. Poste, tiu impreso malforti?is tagon post tago, sed ties postsigno restis ?is ?ia forpaso—tio ver?ajne estas neniel anta?videbla por la konfuceano, kiu donacis al mi La Bildlibron de Dudek Kvar Agoj de Fileca Obeemo.?

10 majo

? ? 現(xiàn)在想起來，實(shí)在很覺得傻氣。這是因?yàn)楝F(xiàn)在已經(jīng)知道了這些老玩意，本來誰也不實(shí)行。整飭倫紀(jì)的文電是常有的，卻很少見紳士赤條條地躺在冰上面，將軍跳下汽車去負(fù)米。何況現(xiàn)在早長大了，看過幾部古書，買過幾本新書，什么《太平御覽》咧，《古孝子傳》咧，《人口問題》咧，《節(jié)制生育》咧，《二十世紀(jì)是兒童的世界》咧，可以抵抗被埋的理由多得很。不過彼一時(shí)，此一時(shí)，彼時(shí)我委實(shí)有點(diǎn)害怕：掘好深坑，不見黃金，連“搖咕咚”一同埋下去，蓋上土，踏得實(shí)實(shí)的，又有什么法子可想呢。我想，事情雖然未必實(shí)現(xiàn)，但我從此總怕聽到我的父母愁窮，怕看見我的白發(fā)的祖母，總覺得她是和我不兩立，至少，也是一個(gè)和我的生命有些妨礙的人。后來這印象日見其淡了，但總有一些留遺，一直到她去世——這大概是送給《二十四孝圖》的儒者所萬料不到的罷。?

五月十日。

--------------------------------------------------------------------------------

Notoj:

1. T.e.,literaturaj reformoj dum la Kvara-maja Movado de 1919.

2. Romano en la 10-a(?) jc.

3. Travestio de prof. Chen Xiying kontra? Lusin.

4. Semajna gazeto publikigita tiutempe.

5. La dio de literaturo en antikva ?ina mitologio.

6. Du malnovaj religiaj libroj.

7. Kompilita de Guo Jujing en la 14-a jc.

8. Zhu Xi(1130-1200), fama konfuceanisma klerulo, kiu plue evoluigis kaj sistemigis la novan konfuceanisman filozofion de Chen Hao kaj Chen Yi en la Norda Song-dinastio(960-1127), estis reprezentanto de Konfuceanismo en la pli malfrua periodo de ?ina fe?da socio.

9. Enciklopedio konsistanta el mil libroj kompilita de Li Fang(925-996) kc.

10. Deng Bodao(?-326) de Jin-dinastio la?dire forlasis sian propran filon por savi sian nevon dum sia forkuro de la malamiko.

11. Kompilita de Mao Panlin en Qing-dinastio(1644-1911) surbaze de fruaj rakontoj pri obeemaj filoj.