La Foiro de la Kvin Ferocaj Dioj

? ? Kion ni infanoj aspiras, krom Novjaro kaj kelkaj festoj, probable estas templaj foiroj honore al certaj dioj. Sed mia hejmo situis malproksime for de la ?efa vojo, kaj kiam la procesio preterpasis, certe estis jam posttagmeze, la mar?antaro multe malkreskis, kaj restis preska? nenio. Ofte okazis tiel, ke etendinte niajn kolojn kaj atendinte longtempe, ni povis vidi nur dekkelkajn homojn kiuj preterkuris haste, portante iun figuron de dio kun ora, a? blua a? ru?a viza?o. Kaj tio estis ?io.

? ? 孩子們所盼望的，過年過節(jié)之外，大概要數(shù)迎神賽會的時候了。但我家的所在很偏僻，待到賽會的行列經(jīng)過時，一定已在下午，儀仗之類，也減而又減，所剩的極其寥寥。往往伸著頸子等候多時，卻只見十幾個人抬著一個金臉或藍臉紅臉的神像匆匆地跑過去。于是，完了。

? ? Mi ?iam esperis, ke tiu ?i procesio estus pli solena kaj pli pompa ol la lasta, sed la rezulto restis “preska? la sama”. Postlasita al mi estis ?iam unu nura memora?o, kiun mi a?etis per unu monero anta? la preterpaso de la dia figuro. Tio estis fajfilo, farita el iom da argilo, iom da koloraj paperoj, unu bambua splito kaj du a? tri kokplumoj, per kiu oni povis eligi pikan sonon. La fajfilo havis la nomon “trumtrumpet” kaj mi vigle blovis ?in dum du a? tri tagoj.

? ? 我常存著這樣的一個希望：這一次所見的賽會，比前一次繁盛些?？墒墙Y(jié)果總是一個“差不多”；也總是只留下一個紀念品，就是當神像還未抬過之前，化一文錢買下的，用一點爛泥，一點顏色紙，一枝竹簽和兩三枝雞毛所做的，吹起來會發(fā)出一種刺耳的聲音的哨子，叫作“吹都都”的，吡吡地吹它兩三天。

? ? Nun, kiam mi legas la “Rememorojn” de Zhang Dai [1], mi estas forte tu?ita de la imponeco de la templa foiro de lia tempo, malgra? tio ke eble verkistoj en Ming-dinastio emas verki kun iom da troigo. La bonvenigo de Drakre?o dum pre?o por pluvo ankora? kontinuas nun, sed la formo fari?is jam tiel simpla, ke nur dekkelkaj homoj ruligas paperan drakon kaj vila?aj knaboj figuras kiel maraj monstroj. en tiu malnova tempo oni ludis scenaron, e? vere mirindan spektaklon. Jen priskribo de Zhang Dai pri la parad-prezentado kun figuroj el “?e la Akvorando” [2]: “...Kaj ili disiris ?iudirekten por trovi viron nigran kaj malaltan, viron altstaturan, almoz-petantan bonzon, dikan mona?on, virinon fortikan, virinon belstaturan, bluviza?ulon, oblikvakapulon, ru?barbulon, belbarbulon, nigran giganton kaj ru?viza?ulon kun longaj lipharoj. Ili penege ser?adis interne de la urbo, kaj se ili ne trovis, ili plue ser?is en eksterurbo, en vila?oj, en profunda montaro, e? en najbaraj prefektujo kaj gubernioj. Karaj honorarioj estis pagataj al la tridek ses homoj kiuj ludis la rolojn de la geherooj de Liangshan, ?iuj el ili aspektis kvaza? veraj personoj en tiu romano, kaj ili vigle kaj majeste paradis rajdante a? piedirante...”Kiu ja povis rezisti kontra? la tento spekti tiel vivecan paradon de la revivi?intaj antikvuloj? Beda?rinde tiel solena spekta?o jam delonge malaperis kune kun la Ming-dinastio.

? ? 現(xiàn)在看看《陶庵夢憶》，覺得那時的賽會，真是豪奢極了，雖然明人的文章，怕難免有些夸大。因為禱雨而迎龍王，現(xiàn)在也還有的，但辦法卻已經(jīng)很簡單，不過是十多人盤旋著一條龍，以及村童們扮些海鬼。那時卻還要扮故事，而且實在奇拔得可觀。他記扮《水滸傳》中人物云：“……于是分頭四出，尋黑矮漢，尋梢長大漢，尋頭陀，尋胖大和尚，尋茁壯婦人，尋姣長婦人，尋青面，尋歪頭，尋赤須，尋美髯，尋黑大漢，尋赤臉長須。大索城中；無，則之郭，之村，之山僻，之鄰府州縣。用重價聘之，得三十六人，梁山泊好漢，個個呵活，臻臻至至，人馬稱〖女足〗而行……”這樣的白描的活古人，誰能不動一看的雅興呢？可惜這種盛舉，早已和明社一同消滅了。

? ? Kvankam tiuj prohibitaj de la a?toritatoj—kiel la virina robo en Shanghai nun a? la diskuto pri politiko en Beijing—tamen al la virinoj kaj infanoj estis malpermesate rigardi tion, dum la instruituloj, a? la t.n. kleruloj, malofte iris por ?in rigardi. Nur tiuj senokupuloj kaj neniofarantoj kuris al la loko anta? la templo a? oficejo por rigardi la spektaklon. Mia scio pri tiuj festenoj devenis ?efe de iliaj rakontoj, sed ne de la “propra observado” kiun alte taksas esploristoj. Tamen la? memoro mi mem anka? foje propraokule vidis relative solenan procesion. Komence venis infano rajdanta sur ?evalo, kiu estis nomata Anoncanto. Post longa pa?zo la Alta Stango alvenis. Tio estis alta bambua stango kun tre longa flago portata de plen?vitanta dikulo per amba? manoj. Kiam li estis en gaja humoro, li surmetis la stangon sur sia kapo a? dentoj a? e? sur la pinto de sia nazo. Poste sekvis la stilzirantoj, infanoj sur podioj portataj de homoj, infanoj sur lignaj ?evaloj. Sekvis anka? tiuj, kiuj ludis la rolon de malliberuloj en ru?aj vestoj kaj kun katenoj kaj inter ili trovi?is anka? kelkaj infanoj. Tiam mi sentis, ke ?io ?i tio estis glora afero kaj ?iuj tiuj partoprenantoj estis favoratoj de fortuno—ver?ajne mi enviis ilin pro ilia parado. Mi volis, ke mi estu trafita de tiel grava malsano ke anka? mia patrino vizitu la templon kaj donus la promeson, ke mi foje ludu la rolon de enkarcerigito...? Tamen ?is nun mi ankora? havis neniun rilaton kun la procesioj.

? ? 賽會雖然不象現(xiàn)在上海的旗袍，北京的談國事，為當局所禁止，然而婦孺?zhèn)兪遣辉S看的，讀書人即所謂士子，也大抵不肯趕去看。只有游手好閑的閑人，這才跑到廟前或衙門前去看熱鬧；我關于賽會的知識，多半是從他們的敘述上得來的，并非考據(jù)家所貴重的“眼學”。然而記得有一回，也親見過較盛的賽會。開首是一個孩子騎馬先來，稱為“塘報”；過了許久，“高照”到了，長竹竿揭起一條很長的旗，一個汗流浹背的胖大漢用兩手托著；他高興的時候，就肯將竿頭放在頭頂或牙齒上，甚而至于鼻尖。其次是所謂“高蹺”、“抬閣”、“馬頭”了；還有扮犯人的，紅衣枷鎖，內(nèi)中也有孩子。我那時覺得這些都是有光榮的事業(yè)，與聞其事的即全是大有運氣的人，——大概羨慕他們的出風頭罷。我想，我為什么不生一場重病，使我的母親也好到廟里去許下一個“扮犯人”的心愿的呢？……然而我到現(xiàn)在終于沒有和賽會發(fā)生關系過。

? ? Foje ni estis vizitonta Dongguan-vila?on por spekti la Foiron de la Kvin Ferocaj Dioj. Tio estis gravega okazinta?o en mia infana?o, ?ar tiu foiro estis la plejgranda en la tuta gubernio kaj Dongguan-vila?o estis tre malproksima for de mia hejmo, je pli ol sesdek lioj da voja?o per boato de la urbo. Trovi?is tie du neordinaraj temploj. Unu estis la Templo de Fra?lino Mei, la virgulino priskribita en la “Stranga?oj de Liaozhai”?[3], kiu restis needzini?inta post la morto de sia fian?o kaj fari?is feino post sia morto, sed tiam alproprigis alies edzon. En la ni?o sidis efektive la figuroj de juna paro, kiuj amindume ridetis unu al la alia, kio ja tre maldecis la? la “etiketo”. La alia templo estis tiu de la Kvin Ferocaj Dioj. Jam la titolo montri?is sufi?e stranga. La? la diro de la homoj kiuj emis fari esploron ili estis la Dioj Wu Tong [4] mem, tamen ekzistis nenia a?tentika pruvo. La figuroj estis kvin viroj kiuj neniom aspektis feroce. Post ili sidis kvin sinjorinoj, kiuj tute ne estis apartigitaj de tiuj viroj la? la regulo inter malsamaj seksoj kiel tiu severe praktikata en Beijing-aj teatroj. Fakte, tio anka? estis kontra?a al la “etiketo”, sed ?ar ili estis kvin ferocaj dioj, do kontra? ili oni havis nenian rimedon kaj nur povis preni tion kiel escepton.

? ? 要到東關看五猖會去了。這是我兒時所罕逢的一件盛事，因為那會是全縣中最盛的會，東關又是離我家很遠的地方，出城還有六十多里水路，在那里有兩座特別的廟。一是梅姑廟，就是《聊齋志異》所記，室女守節(jié)，死后成神，卻篡取別人的丈夫的；現(xiàn)在神座上確塑著一對少年男女，眉開眼笑，殊與“禮教”有妨。其一便是五猖廟了，名目就奇特。據(jù)有考據(jù)癖的人說：這就是五通神。然而也并無確據(jù)。神像是五個男人，也不見有什么猖獗之狀；后面列坐著五位太太，卻并不“分坐”，遠不及北京戲園里界限之謹嚴。其實呢，這也是殊與“禮教”有妨的，——但他們既然是五猖，便也無法可想，而且自然也就“又作別論”了。

? ? ?ar Dongguan-vila?o estis tre malproksime de la urbo, ni ?iuj elliti?is jam frumatene. La granda boato kun tri diafanaj fenestroj, kiun ni mendis anta?vespere, jam ankris ?e la kajo, kaj al ?i la servistoj transportis unu post alia se?ojn, man?a?ojn, fornon por prepari teon kaj korbon da kukoj. Ridante kaj saltante, mi ur?is ilin transporti pli rapide. Subite ili fari?is grav-mienaj, kaj mi ekkonsciis, ke io okazis. Rigardante ?irka?en mi trovis, ke mia patro staris tuj post mi.

? ? 因為東關離城遠，大清早大家就起來。昨夜預定好的三道明瓦窗的大船，已經(jīng)泊在河埠頭，船椅、飯菜、茶炊、點心盒子，都在陸續(xù)搬下去了。我笑著跳著，催他們要搬得快。忽然，工人的臉色很謹肅了，我知道有些蹊蹺，四面一看，父親就站在我背后。

? ? “Alportu vian libron,” li diris malrapide.

? ? “去拿你的書來。”他慢慢地說。

? ? La libro, kion li priparolis, estis la Rimita Historio [5], kiu servis por mi kiel aboco. Mi havis neniun alian libron. en mia hejmloko la infanoj komencis viziti lernejon kutime en la a?o de neparaj jaroj, kaj pro tio mi memoras, ke tiam mi estis sepjara.

? ? 這所謂“書”，是指我開蒙時候所讀的《鑒略》。因為我再沒有第二本了。我們那里上學的歲數(shù)是多揀單數(shù)的，所以這使我記住我其時是七歲。

? ? Kun batanta koro mi alportis la libron. Li sidigis min apud si ?e la tablo en la mezo de la halo kaj ordonis al mi legi frazon post frazo. Maltrankvile, mi legis.

? ? 我忐忑著，拿了書來了。他使我同坐在堂中央的桌子前，教我一句一句地讀下去。我擔著心，一句一句地讀下去。

? ? Du frazoj konsistigis unu linion, kaj mi legis proksimume 20 a? 30 liniojn.

? ? 兩句一行，大約讀了二三十行罷，他說：——

? ? “Ellernu tion,” li diris. “Vi estas malpermesata viziti la foiron anta? ol vi povas reciti ?in parkere.”

? ? “給我讀熟。背不出，就不準去看會。”

Dirinte tion, li stari?is kaj eniris en sian ?ambron.

? ? 他說完，便站起來，走進房里去了。

? ? Mi sentis kvaza? iu du?is min per sitelo da frida akvo. Sed kion mi povis fari? Nature mi nur povis legi, relegi, enmemorigi perforte—kaj pene reciti ilin.

? ? 我似乎從頭上澆了一盆冷水。但是，有什么法子呢？自然是讀著，讀著，強記著，——而且要背出來。

? ? “En antikva plejkomenco

? ? naski?is Pan Gu giganto,

? ? ekdividis li kaoson,

? ? la unua mondreganto.”

? ? 粵有盤古，生于太荒，

　 首出御世，肇開混茫。

? ? Tio estas la speco de libro, kion mi legis tiam. Ties kvar unuajn versojn mi ankora? povas memori hodia?, kaj la ceterajn mi tute forgesis, kompreneble inkluzive la 20—30 liniojn kiujn mi pene parkeris siatempe. Mi memoras ke oni diris en tiu tempo, ke studo de la Rimta Historio estas multe pli utila ol tiu de “Mil Ideogramoj” a? “Cent Familiaj Nomoj”[6], ?ar el ?i oni povis akiri konon prila skiza historio de la antikva ?is la nuna tempo. Nature, estas tre bona afero se oni povas akiri konon pri la skiza historio de la antikva ?is la nuna tempo, tamen tiam mi komprenis e? neniun vorton. “En antikva plejkomenco” por mi ne havis ian signifon, kaj mi devis nur legi kaj enmemorigi.

“En antikva plejkomenco

naski?is Pan Gu giganto...”

? ? 就是這樣的書，我現(xiàn)在只記得前四句，別的都忘卻了；那時所強記的二三十行，自然也一齊忘卻在里面了。記得那時聽人說，讀《鑒略》比讀《千字文》、《百家姓》有用得多，因為可以知道從古到今的大概。知道從古到今的大概，那當然是很好的，然而我一字也不懂?！盎涀员P古”就是“粵自盤古”，讀下去，記住它，“粵自盤古”呵！“生于太荒”呵！……

? ? ?iuj necesaj objektoj jam transporti?is en la boaton, kaj la bruoj kaj movoj en la hejmo ?an?i?is al silento. la matena suno prilumis la okcidentan muron, kaj la vetero estis tre serena. patrino, servistoj kaj mia vartistino Mama Chang a? A-Chang—neniu povis min savi. Ili nur silente atendis ?is mi povis ellerni mian lecionon kaj ?in parkere reciti. En la plena silento al mi ?ajnis, ke multaj feraj tenajloj elkreskos el mia cerbo por pin?i la “naski?is Pan Gu giganto” kaj ?iujn aliajn liniojn, kaj mi anka? povis a?di mian vo?on tremanta kvaza? la ?irpado de griloj en nokto de malfrua a?tuno.

? ? 應用的物件已經(jīng)搬完，家中由忙亂轉(zhuǎn)成靜肅了。朝陽照著西墻，天氣很清朗。母親、工人、長媽媽即阿長，都無法營救，只默默地靜候著我讀熟，而且背出來。在百靜中，我似乎頭里要伸出許多鐵鉗，將什么“生于太荒”之流夾?。灰猜牭阶约杭奔闭b讀的聲音發(fā)著抖，仿佛深秋的蟋蟀，在夜中鳴叫似的。

? ? Ili ?iuj atendis. La suno levi?is pli alten.

? ? 他們都等候著；太陽也升得更高了。

? ? Subite mi sentis ke mi jam posedas sufi?e da memfido. Mi stari?is, kunprenante la libron eniris la lego?ambron de mia patro kaj ekrecitis tiujn liniojn unuspire. Kaj, kvaza? en son?o, mi jam finis mian reciton.

? ? 我忽然似乎已經(jīng)很有把握，便即站了起來，拿書走進父親的書房，一氣背將下去，夢似的就背完了。

? ? “Bone, vi povas foriri.” Patro diris kapjesante.

? ? “不錯。去罷?！备赣H點著頭，說。

? ? ?iuj movi?is samtempe, kun ridetoj sur viza?oj, kaj iris al la kajo. iu servisto brakumis min alte kvaza? gratulante pro mia sukceso kaj rapide iris al la pleja fronto.

? ? 大家同時活動起來，臉上都露出笑容，向河埠走去。工人將我高高地抱起，仿佛在祝賀我的成功一般，快步走在最前頭。

? ? Tamen mi mem ne estis tiel ?oja kiel ili. Post la ekveturo de la boato, al mi ?ajnis ke nenio povis min interesi—ne la rivera pejza?o, nek la kukoj en la man?skatolo, nek la homplena sceno de la foiro en Dongguan-vila?o.

? ? 我卻并沒有他們那么高興。開船以后，水路中的風景，盒子里的點心，以及到了東關的五猖會的熱鬧，對于我似乎都沒有什么大意思。

? ? Nun, ?io cetera estas jam forgesita, kaj nenia spuro estas postlasita. Nur tiun recitadon de la linioj el la Rimita Historio mi ankora? klare memoras, kvaza? tio okazus nur hiera?.

? ? E? nun, kiam mi pripensas tion, mi ankora? miras kial mia patro ?uste en tiu okazo devigis min reciti tiujn liniojn.

25 majo

? ? 直到現(xiàn)在，別的完全忘卻，不留一點痕跡了，只有背誦《鑒略》這一段，卻還分明如昨日事。

我至今一想起，還詫異我的父親何以要在那時候叫我來背書。

五月二十五日。

--------------------------------------------------------------------------------

Notoj:

1. Zhang Dai estis verkisto en la 17-a jc.

2. Fama romano en la 14-a jc. verkita de Shi Mai'an pri kamparana revolucio en la 12-a jc.

3. Rakontoj verkitaj de Pu Songling(1640-1715) pri dioj, fantomoj kaj vulpo-spiritoj.

4. Malbonaj demonoj en sud-?ina kamparo en malnova tempo.

5. Verkita de Wang Shiyun en Qing-dinastio.

6. Du abocoj por lernantoj en malnova tempo.